Poznajmy Kaszuby



KASZUBY

Podróżujemy po świecie, niewiedząc ile ciekawych miejsc jest u nas w Polsce.

Jako jeden z ciekawych, mało znanych regionów chciałbym zaprezentować Kaszuby.
 

Region Kaszub położony jest w północnej części Polski. Jego granice wyznaczono na podstawie odsetku zamieszkujących go etnicznie rdzennych Kaszubów. Ten odsetek miał stanowić 1/3 ogółu ludności etnicznej.

Według tego podziału do granic regionu zaliczamy: Gniewino, Krokowa, Czarna Woda, Dąbrówka, Łęczyca, Cewice Bytów, Lipnica, Tuchomie, Przechlewo, Karsin, Kościerzyna, Konarzyny, Brusy, Nowa Karczma, Somonino, Żukowo i Gdańsk (za wyjątkiem jego wschodniej części). Należy przy tym podkreślić, że Gdańsk jest siedzibą najważniejszych organizacji kaszubskich.

Z badań historycznych wynika że Kaszubi zasiedlali w latach 800-950 całe Pomorze od Gdańska po sam Szczecin. Od XVII wieku region ten zaczął się kurczyć, a rdzenni mieszkańcy byli wypierani z zachodnich terenów przez naród niemiecki. Obecnie granice Kaszub rozciągają się pomiędzy miastami, które wyznaczają ich zarys. I tak od wschodu jest to miasto Gdańsk i Czersk, od południa Chojnice i Człuchów, od zachodu miasta Słupsk i Ustka a od północy Bałtyk. Na wybrzeżu dzielą się na dwa regiony geograficzne: Pobrzeże Słowińskie i Wybrzeże Słowińskie, a następnie na Mierzeję Helską i Pobrzeże Kaszubskie. Warto tu również zaznaczyć, że Pobrzeże Kaszubskie poprzecinane jest Pradoliną Kaszubską i Pradoliną Łeby – Redy z Kępami: Oksywską, Pucką, Swarzewską, Ostrowską, Starzyńską i Sławoszyńską, oraz Wysoczyzną Żarnowiecką i Puszczą Darżlubską.

Wschodnią granicę Kaszub wyznaczają Zatoki: Pucka i Gdańska. Południe i centrum regionu to niezwykle malownicze i turystycznie ciekawe regiony Pojezierza Kaszubskiego. Pojezierze to nazywane jest Szwajcarią Kaszubską, a charakteryzuje się ogromną ilością jezior i wodnych oczek. Największe jeziora regionu to: Wdzydzkie, Raduńskie, Ostrzyckie, Gowidlińskie i Mausz.

Pojezierze przecinają góry Szymbardzkie z najwyższym wzniesieniem Niżu Środkowoeuropejskiego – Wieżycą (328,6 m.n.p.m). Główne miasta regionu,

w który kultywuje się język kaszubski to: Wejherowo, Kartuzy, Puck, Władysławowo, Chojnice

i Kościerzyna. W sprawie tego, które miasto jest stolicą Kaszub, istnieją liczne kontrowersje. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego z 1880 roku, wskazywał na Wejherowo. W chwili obecnej uważa się, iż stolicą Kaszub są Kartuzy, natomiast za perłę Kaszub uważana jest Kościerzyna.

Obszar Pomorza pod względem etnograficznym zajmuje kilka grup społecznych. Nadmorscy Słowińcy, na południu – Kabatkowie, zaś na wschód od nich Kaszubi nadłabscy. Na północy napotykamy Borowiaków Tucholskich oraz Kociewiaków, natomiast pod górną Wierzycą

i Radunią, w okolicy Kościerzyny, Kartuz, Wejherowa - Kaszubów właściwych.
Akcje germanizacyjne, osiedleńcze, napływ kultury Wielkopolski i Kujaw uniemożliwiły zachowaniu się kultury kaszubskiej w czystej postaci. Za najbardziej miarodajne

i reprezentacyjne dla regionu uznano, opisane w okresie międzywojennym, zwyczaje sfery północno-zachodniej – okolice Kartuz.Na podstawie zachowanych przysłów wnioskować można, że potrzeba tańca musiała niegdyś u Kaszubów wyrastać z głęboko zakorzenionego instynktu ruchu i zabawy, z potrzeby wyżycia się towarzysko, artystycznie i muzycznie, z chęci popisywania się i udzielania.
O potrzebie rytmicznego wypowiadania się ruchowo na tle muzyki świadczy przede wszystkim wielka ilość zachowanych melodii tanecznych. Prawie zawsze towarzyszyła im treść słowna. Choć niewiele wiemy o tańcach ziemi kaszubskiej, ogólnie scharakteryzować można kilka spośród znanych.
„Brutczi tuńc” to taniec panny młodej (brutka) przed północą, podczas którego tańczy ona kolejno z każdym gościem, poczynając od starosty weselnego. Zachowanym do dziś fragmentem tańca o nazwie „Trőfl” jest wesoła „Marëszka”. „Nasző Nënka” to typowy weselny taniec wykonywany przed oczepinami, symbolizujący przejście panny młodej spod opieki matki (nënczi) do męża. Inny, „Okräc so wkół” inicjowany był przez dziewczyny. Wykpiwał on opornych bądź nieśmiałych chłopców. Typowo męskim zaś, jest „Dzëk” – żywy taniec, według nadmorskich tradycji imitujący walkę piratów. Tańcem imitującym fale morskie, był wykonywany we troje (tancerz z dwiema tancerkami), „Wôłtôk” inaczej zwany „Wetròjnik”. Za rodowy taniec Kaszubów uważany był niegdyś żywy, radosny i zarazem uroczysty „Kòséder”.
Tańce kaszubskie są nieskomplikowane technicznie, ale wymagają dbałości o każdy element oraz specyficznego dostojeństwa wykonania.
Podobnie jak w tańcu, tak i w dziedzinie ubioru trudno o dokładność. Typowy strój kaszubski wyszedł z użytku przed ponad stu laty.
Wiadomym jest, że inaczej ubierali się rybacy morscy i śródlądowi, rolnicy i mieszczanie. Dopiero po 1953 roku etnografowie ustalili uogólniony typ odzienia. W dni uroczyste ubierano się odświętnie i w tym odzieniu karmiono trzodę oraz wykonywano inne niezbędne czynności

w obejściu.
Dziewczęta nosiły szerokie, marszczone spódnice za kolana, w kolorze modrym bądź wiśniowym, zielonym lub rzadko żółtym. Bluzki były białe, o falbaniastych rękawach, zebranych w mankieciki wiązane tasiemką. Kołnierzyk stojący. Wątpliwe, czy były one zdobione wielobarwnym haftem, który się przyjął dopiero u progu naszego stulecia. Na bluzki wdziewano aksamitny gorsecik, czarny lub w kolorze spódnicy. Gorseciki były wyszywane złotą lub srebrną nicią. Zawiązywano też krótkie fartuszki, a na nogi, na białe pończochy, wkładano niskie buty na podwyższonym obcasie, zapinane na pasek, w kolorze czarnym. Kobiety ozdabiały głowę czepcem - złotogłowiem. Dziewczęta wiankiem
z kwiatów lub opaską w kolorze spódnicy.
Mężczyźni nosili buty z cholewą, w które wpuszczali spodnie, przeważnie białe sukienne. Białą koszulę wiązano pod szyją tasiemką koloru czerwonego. Na koszulę nakładano zwykłą kamizelkę lub katanę z rękawami. Na wierzch rodzaj sukmany granatowej, czarnej lub brązowej, podbitej czerwoną podszewką. Głowę okrywano czarnym filcowym kapeluszem, a zimą futrzaną czapą.

Obecnie Kaszubi z wielką dbałością podchodzą do swojej kultury, traktując ją jako odrębną narodowość. Głównym wyznacznikiem jest język kaszubski, powszechnie używany na tych terenach.
Jednym ze zjawisk, które decydowało o rozwoju kultury kaszubskiej były procesy instytucjonalizacji. Świadczyć o tym może powstanie kaszubskiego ruchu regionalnego oraz rozwój instytucji chroniących tamtejsze dziedzictwo. Znaczącym ośrodkiem jest Park etnograficzny we Wdzydzach Kiszewskich. Na powierzchni 22 hektarów znajduje się około 40 obiektów, które warto odwiedzić, by lepiej poznać kulturę kaszubską.

 

 

 

 

 

 http://megapensja.pl/?user=bogbiz